تبیین برنامه‏ ریزی بر مبنای سناریوها و کاربرد آن در برنامه‏ ریزی منطقه‏ ای (نمونه موردی: ناحیه ارومیه)

انسان در دنیای امروزی ناگزیر به پذیرش این واقعیت است که تغییرات جوامع بشری به صورت خطی و مسیر واحد نمی باشد و در نتیجه برنامه ریزی برای آینده این جوامع نیز نمی تواند به صورت خطی در جهت آینده واحد و قطعی باشد. به همین دلیل برنامه ریزی برای انواع آینده های ممکن و احتمال پذیر، فراتر از روش های سنتی پیش بینی به روش های پویاتر ، بازتر و فراگیرتر نیاز دارد. امری که چند دهه ای است در کشورهای پیشران برنامه ریزی با استفاده از دانش آینده پژوهی و تکنیک های آن از جمله برنامه ریزی برمبنای سناریوها پی گرفته می شود. پژوهش حاضر با درنظر گرفتن ضرورت تغییر دیدگاه نسبت به آینده از آینده خطی و واحد به آینده های ممکن قابل ساخت در فرآیند برنامه ریزی به تبیین مبانی برنامه ریزی و آینده پژوهی و به دنبال آن مبانی برنامه ریزی برمبنای سناریوها می پردازد و نتایج این مطالعات را در نمونه موردی با مقیاس منطقه ای به کار می گیرد. به این ترتیب که ابتدا به معرفی ناحیه ارومیه از بعدهای مختلف طبیعی، جغرافیایی، جمعیتی، اقتصادی و کالبدی –فضایی پرداخته می شود و با مشخص شدن عوامل پیش برندگی و تحدیدکنندگی توسعه ناحیه، موضوعات استراتژیک ناحیه ارومیه با مشارکت کارشناسان مربوطه تعیین می شوند و برمبنای همین موضوعات سناریوهایی برای آینده ناحیه ارومیه شامل سناریوهای ادامه وضع موجود، یکپارچگی، پراکندگی و توازن تدوین می گردد. با استفاده از روش دلفی که هدف آن تجمیع دامنه ای گسترده از تخصص ها و دیدگاه های واگرا و دست یابی به یک تفاهم است به ارزیابی سناریوها پرداخته می شود و انتخاب سناریوی مطلوب نیز به کمک روش ارزیابی و اولویت بندی تاپسیس میسر می گردد. که سناریوی انتخابی سناریوی توازن می باشد.